Door Twente Board
De krapte op de arbeidsmarkt sluimerde jarenlang, maar wordt inmiddels steeds tastbaarder, ook in Twente. Iedereen krijgt ermee te maken. Of je nu een werkgever bent die roosters niet rond krijgt of in je privéleven personeelstekort bij de opvang van je kind ervaart. Eén ding is inmiddels duidelijk: we hebben meer talent nodig, ook uit vijvers waar we tot nu toe nog niet zo veel in visten. Linda van Asselt is Programmamanager Talent binnen de Twente Board, de samenwerking tussen overheid, ondernemers en onderwijsinstellingen in Twente. Ze vertelt over deze missie. ‘Onze alarmbellen zouden veel harder moeten afgaan.’
Personeelstekort was eerst vooral een probleem van de arbeidsmarkt, maar sinds dit jaar leidden de tekorten tot ontwrichting van de hele maatschappij. Er is recordkrapte. Niet eerder waren er zoveel vacatures. Daar draagt de vergrijzing aan bij, maar ook het opmerkelijk snelle economische herstel na de coronapandemie.
Linda schetst de talentopgave, zoals ze de arbeidsmarktkrapte noemt. ‘De vervangingsvraag door onder meer die vergrijzing kunnen we redelijk goed berekenen en verder kunnen we de uitbreidingsvraag inschatten. Als je die twee bij elkaar optelt, stevenen we af op een tekort van ongeveer 40.000 werkenden in Twente in 2035. Veertigduizend! Laat dat maar even op je inwerken, we staan voor enorme uitdagingen. Enerzijds wordt dit deels opgelost door technologische ontwikkelingen als digitalisering en automatisering. En je kan ook niet volledig voorspellen wat er op ons afkomt. Maar deze cijfers laten wel zien dat de opgave groot is en dat we op een andere manier moeten kijken naar de arbeidsmarkt.’
Olievlek
Deskundigen waarschuwen al jarenlang voor de nadelige gevolgen van de vergrijzing. Linda: ‘Oftewel: het werk dat er is, moet door steeds minder handen worden gedaan. En werk is er volop. Vergrijzing is niet nieuw: we weten al jaren dat de bevolking ouder wordt. Maar in Twente is de vergrijzing wel wat hoger dan het landelijk gemiddelde. En waar personeelstekort eerder voorkwam in de ’traditionele’ krapteberoepen zoals de IT, verspreidt het zich nu als een olievlek over alle sectoren.’
Urgentiegevoel
Kortom: werk aan de winkel, ook voor de Twente Board en voor Linda. ‘Aan welke knoppen kunnen we harder draaien en welke blinde vlekken zijn er nog?’, vraagt ze zich hardop af. ‘In algemene zin vind ik dat urgentiegevoel nu heel belangrijk. Niet iedereen merkt al veel van die tekorten. Natuurlijk, in bijvoorbeeld de zorg en de kinderopvang schuurt het al flink. Maar het mkb weet over het algemeen nog wel mensen aan te trekken. Ook daar hangt die opgave echter als een donkere wolk boven het bedrijf. Binnen de Twente Board kijken we momenteel sterk naar ontwikkelvraagstukken, dus waar moeten we nou op inzetten, op welke beroepen? Kijk bijvoorbeeld naar de maatschappelijke opgaves, zoals innovatie in de zorg. Hebben we daar voldoende mensen voor opgeleid, of moet daar nog meer voor bijgeschoold worden? Je komt er niet met alleen schoolverlaters, want er komen steeds minder mensen van school. We investeren actief in bijscholings- en omscholingsprojecten, zoals het Twents Fonds voor Vakmanschap. In de tweede ronde van het Twents Fonds is nu als eis gesteld dat 75% van de omscholingscheques naar de krapteberoepen in de techniek, IT en zorg gaan. Ook aandacht voor techniek in het basisonderwijs is cruciaal. Verder kunnen we natuurlijk met automatisering, digitalisering en robotisering de tekorten omlaag brengen. Dat geldt ook voor het actiever inzetten van mensen zonder diploma. Maar met alle hiervoor genoemde dingen zijn we er nog lang niet, we hebben dan simpelweg nog steeds meer talent nodig.’
Internationale medewerkers
Dat nieuwe talent haalt Twente in ieder geval niet uit onze buurtregio’s, want daar speelt dezelfde krapte. Linda: ‘Tenzij het gaat om zogenaamde ‘Hunkertukkers’. Dat zijn Twentenaren die nu ergens anders wonen, maar die graag terugkeren naar Twente. Daar richten we dan ook actief campagnes op.’
De conclusie luidt verder: we moeten veel actiever over de grens kijken. ‘We brengen op dit moment in kaart in welke landen en regio’s een verglijkbare cultuur en werkcultuur heersen als in Twente. Daar willen we actiever werven. Een bekend fenomeen is verder dat veel (kleinere) bedrijven in Twente nog niet openstaan voor internationaal talent. Engels praten bij de koffieautomaat is daar nog een brug te ver. Maar je kan ook denken aan de investering om je internationale medewerkers een stoomcursus Nederlands aan te bieden. Daar proberen we met behulp van Expat Center East Netherlands beweging in te krijgen. Ook werken we aan ambassadeursprogramma’s voor huidige internationale medewerkers in Twente. Zit er bijvoorbeeld een groep Griekse medewerkers bij Thales, dan kunnen die een actieve rol spelen in werving in hun thuisland. We draaien momenteel een pilotproject dat Happy to be in Twente heet. Er hangt een campagne onder waarvan internationale medewerkers in Twente het gezicht zijn. We hebben twaalf aangesloten ambassadeursbedrijven die zelf veel buitenlanders in dienst hebben. Daaronder grote bedrijven als Demcon, Voortman Steel en VDL, maar ook kleinere zoals Sigmax en NX Filtration. We weten elkaar goed te vinden en maken samen werk van de urgentie, erg mooi.’
Internationale studenten
Toch zijn er ook recente ontwikkelingen die Linda erg tegenvallen: de mogelijk rem op de werving van internationale studenten en de gebrekkige aandacht in Den Haag voor perifere regio’s. ‘In Twente hebben we internationale studenten keihard nodig. Het is onbegrijpelijk dat problemen uit de randstad worden geprojecteerd op deze regio. De Universiteit Twente en Saxion ontvangen hen met open armen. Er is plek in de collegezaal en er is huisvesting. Het mooie is dan wel weer hoe goed we elkaar weten te vinden op dit thema. We laten met alle partners binnen de Twente Board een duidelijk stem horen in deze discussie en hebben een statement afgegeven naar het Rijk. Die saamhorigheid en verbinding hebben we nodig en we moeten een lange adem hebben. Uiteindelijk is de toekomst van Twente mede in handen van internationaal talent, of we dat nou willen of niet.’
Malvern Panalytical omarmt internationaal talent
Een treffend voorbeeld van een Twents bedrijf dat volop werk maakt van internationalisering is Malvern Panalytical. Het hightechbedrijf uit Almelo is wereldwijd marktleider in haar vakgebied en doet zaken met klanten van naam. Shell, Samsung, Apple en Unilever behoren tot de klantenkring. Malvern Panalytical is doorlopend op zoek naar talent en vindt deze vaak in het buitenland. Expat Center East Netherlands (ECEN) helpt nieuwe medewerkers een thuis te vinden in Twente. HR business partner Maaike Plomp vertelt erover.
Maaike: ‘Wij kunnen de krapte in technische beroepen simpelweg niet oplossen met Nederlandse mensen. Bij bepaalde divisies, zoals ons applicatielab, is het medewerkersbestand voor driekwart internationaal. Heel leuk en heel divers, hoewel het aantrekken van buitenlands talent natuurlijk ook extra uitdagingen met zich meebrengt. Als wij een buitenlandse collega aantrekken en de contractonderhandelingen zijn afgerond, krijgen we hulp van het ECEN. Zij helpen onze collega’s met zo’n beetje alles dat erbij komt kijken om hier een werkzaam leven op te bouwen. Denk aan een werkvergunning, visum, tijdelijke én permanente huisvesting, belastingzaken, advies over scholing voor kinderen, noem maar op.’
Gezin komt over
Er zijn inmiddels volop succesvoorbeelden van collega’s van Maaike die een thuis vonden in Twente. ‘Ik had recent nog contact met één van de collega’s die afgelopen zomer overkwam uit Turkije. Hij heeft inmiddels zijn gezin over laten komen en is nu net verhuisd naar een permanent plek. Op onze technische vacatures is soms maar tien tot twintig procent van de mensen die reageren Nederlands. De rest komt elders uit Europa en vaak ook daarbuiten. Wij zijn het dus gewend en het zou mooi zijn als dat in de rest van de regio ook meer zo is.’
