Geen (digitale) trend is op dit moment zo disruptief als artificial intelligence (AI). Chatbot ChatGPT schrijft bijvoorbeeld in een handomdraai teksten die verbazingwekkend authentiek lijken. Een ode aan de grondwet, een rap in de stijl van Donald Trump, iedereen kan eenvoudig een tekst laten schrijven die niet alleen grammaticaal correct is, maar ook stilistisch een eigen toon kent. Sommigen vinden deze nieuwste ontwikkelingen eng, anderen zien het als revolutionair. En dan zijn er natuurlijk nog veel meer AI- én datatools die onze wereld blijvend op z’n kop zetten. Hoe gaan we daarmee om? En vooral: hoe passen we AI succesvol toe in ons werk? Een gesprek met twee koplopers in Twente: Tubantia-journalist Joost Dijkgraaf en Fleur Bake van Techspread.
Binnen de Twentse journalistiek wordt volop geëxperimenteerd met AI. Tubantia-journalist Joost Dijkgraaf loopt daarin voorop. Namens de regionale krant is hij onderdeel van een werkgroep – met daarin ook Algemeen Dagblad en de andere regionale dagbladtitels – die werk maakt van AI. ‘ChatGPT bedenkt soms betere teksten dan ikzelf.’
Dijkgraaf had recent een interviewafspraak met Emily Pittman, de nieuwe topvrouw van Grolsch. ‘Daar wilde ik me natuurlijk gedegen op voorbereiden. Ik liet ChatGPT meedenken over verrassende interviewvragen. Daar kwamen creatieve vragen uit voort, zoals met welk historisch figuur ze een biertje zou willen drinken en waarom. ChatGPT beschreef ook de achterliggende gedachte. Ik heb een paar van de suggesties daadwerkelijk gebruikt.’
Omarmen
Het blijft voor Dijkgraaf niet bij dit ene voorbeeld. Elke woensdag krijgt hij van de hoofdredactie tijd om samen met landelijke collega’s de kansen en grenzen van AI te verkennen. Met zijn kennis kan hij de krant vooruithelpen. ‘Een teken dat de hoofdredacties het serieus nemen en AI willen omarmen. Er zijn al centrale richtlijnen opgesteld. De insteek is: experimenteer met mate en check je feiten. En natuurlijk, ook bij verslaggevers merk je soms aarzeling. Ik gok dat de helft van mijn collega’s AI wel eens gebruikt. De andere helft heeft er misschien mee geëxperimenteerd, maar kwam niet verder. ChatGPT is zo dom of zo slim als de prompt die je invoert. Doe je dat niet goed genoeg, dan bestaat de kans dat je na één keer proberen teleurgesteld raakt en afhaakt. Dat zie ik veel gebeuren. Het is overigens wel zo dat de betaalde versie een stuk beter werkt dan de gratis variant.’
Transcriptie
Dijkgraaf is ook enthousiast over een andere AI-tool: ‘Mygoodtape’. Deze app creëert een transcriptie van audio- interviews. ‘Verrekte handig. Ik neem bijna al mijn interviews op en deze tool werkt het waanzinnig accuraat uit. Het probleem is dat mensen meestal niet in volzinnen spreken, anders zouden er bijna alleen maar perfecte zinnen uit rollen. Er staan tijdcodes bij en de tool herkent automatisch verschillende stemmen binnen een groepsgesprek. Als ik een bepaald gedeelte snel wil terugzoeken, is het een kwestie van control-f. Binnen DPG Media zijn we bezig om voor zo’n tool een licentie te krijgen.’
Brainstorms
AI als extra collega aan tafel werkt volgens Dijkgraaf in bepaalde situaties eveneens verrassend fijn. ‘Bij brainstorms of overleggen schakel ik wel eens ChatGPT in. Bij Tubantia werken we met bepaalde lezersbehoeften. Denk aan: geef me duiding. Of: help me verder. Dan vraag ik ChatGPT: geef me over onderwerp X suggesties voor lezersbehoefte Y. Dan verzint ’ie invalshoeken waar je zelf niet altijd op komt. Werkt fantastisch.’ Op dit moment is het dus vooral ChatGPT dat de klok slaat op AI-vlak. ‘Tekstcreatie raakt ons vak het meest en dat is dus logisch’, vindt Dijkgraaf. ‘Of het nou gaat om die creatieve creaties, het bedenken van een kop of het maken van een samenvatting, de tool maakt ons werk efficiënter. En ik durf ook te stellen: beter.’ >
Huiverig
Terug naar de aarzeling en huivering. Dijkgraaf: ‘Of ik dat veel merk? Jawel. Maar kijk, ons werk verandert. Dat is van alle tijden. Vroeger waren er bij de krant typistes die je artikel uittypten. We mogen onze ogen er niet voor sluiten. De rol van bijvoorbeeld een eindredacteur zal wellicht snel veranderen. En veranderingen horen erbij. AI voor beeld en vormgeving staat overigens nog echt in de kinderschoenen. Ik denk wel dat de betrouwbaarheid van ons merk in het geding komt als we AI- beelden nu al gaan gebruiken. Lezers willen toch echte nieuwsfoto’s. Toch experimenteer ik er zelf al wel eens mee, gewoon om te kijken wat er kan en niet kan. En ja, dat is soms verbluffend. Ik had al met al een paar jaar geleden niet kunnen bedenken dat mijn vak deze transitie zou doormaken.’
Dijkgraaf sluit af met wat hij zelf omschrijft als een eerlijke bekentenis. ‘Soms worstel ik met de intro van een verhaal en kom ik er niet uit. Dan vraag ik ChatGPT drie suggesties te schrijven voor een vlotte, pakkende intro. Daar rolt soms iets heel moois uit. Dan denk ik: verdorie, waarom kon ik dat zelf niet bedenken’?
‘Denk goed na of AI je bedrijf echt verder helpt’
Datagedreven werken is anno 2023 één van de meest besproken onderwerpen op de werkvloer, tijdens opleidingen en op netwerkevents. Veel organisaties in Twente zien in dat data noodzakelijk is om toekomstbestendig te worden en te zijn. Maar hoe doe je dat? Dit is dé reden waarom Data Community Twente is opgericht. Door datakennis te delen en te vergaren, worden organisaties in de regio verder geholpen. Of zoals Fleur Bake, oprichter van databedrijf Techspread in Enschede en drijvende kracht achter Data Community Twente het verwoordt: ‘zo verhogen we samen de Twentse datageletterdheid.’
Binnen Data Community Twente is de toepassing van AI een groeiend thema. Bake: ‘En dan bedoel ik niet zozeer het gebruik van bijvoorbeeld ChatGPT, wat een AI-toepassing is die verdergaat dan Google. Veel bedrijven hebben nu zoiets van: ik moet iets met AI doen. Zo hebben bedrijven ineens het doel om ‘AI te (laten) bouwen’. Dat terwijl ze vaak niet doorhebben wat dit precies inhoudt en welke impact een AI-model moet hebben om überhaupt de (financiële) inspanning waard te zijn. Bedrijven doen er goed aan eerst na te denken over hoe ze AI binnen het bedrijf willen toepassen en hoe dit de bedrijfsvoering verder helpt. Heb je dan écht AI nodig of voldoet een datamodel? En als je AI nodig hebt, moet je dan een eigen AI-model (laten) optuigen of zijn er bestaande oplossingen die je kunt integreren? Laat bedrijven eerst deze vragen maar eens beantwoorden, voordat ze opnieuw roepen dat ze iets met AI moeten doen.’
Volgens Bake is er nog een wereld te winnen. ‘Ik krijg veel vragen over AI. Wij focussen vooral op efficiëntie en optimalisatie, je digitale processen zo slim mogelijk organiseren. Door bijvoorbeeld real-time rapportages te faciliteren in dashboards waarmee je betere beslissingen kunt nemen om je proces aan te sturen. Of door processen te optimaliseren zodat inefficiënte handelingen geëlimineerd worden door de inrichting van circulaire datastromen. Daar liggen de kansen.’
